Improviseren is anders dan creativiteit

Als je op het woord improviseren googled, dan vind je al snel via Wikipedia het volgende: "het spontaan creëren of bedenken van concepten ter plekke." Ook in mijn fotografie, werk en privé leven ontkom ik hier niet aan. De ene is er beter in dan de andere en soms nodigt je functie of werk niet uit om te improviseren. Dat maakt niet uit, want ik denk dat je improviseren kunt leren, kunt ontwikkelen.

 

Vaak wordt improviseren gekoppeld aan creativiteit, lees maar eens op Wikipedia. Ze verwijzen daar in eerste instantie nadrukkelijk naar theater en muziek. Héél herkenbaar maar ik ben van mening dat dit niet per sé zo hoeft te zijn. Je hoeft niet creatief te zijn (theater, dans, muziek etc. etc.) om te improviseren.

 

Waarom dan niet?

Nou simpelweg omdat ik ervaren heb in de praktijk, vooral in mijn werk bij Toyota Material Handling Nederland als marketeer, als ook in mijn fotografie er een duidelijke relatie is tussen in jezelf vertrouwen en je opgedane kennis en dus ervaring die je hebt. In mijn werk is het vaak handelen naar de situatie. Als dit gebeurt, vaak onvoorzien of omdat ik iets vergeten ben of over het hoofd heb gezien dan moet je er dan het beste van maken. Als je kennis hebt en in jezelf vertrouwt kun je handelen en schakelen. Vaak is dit het geval in trainingen of presentaties die ik mag verzorgen. Je spreekt over onderwerp X en krijgt opeens een onverwachte vraag, of je hebt in je verhaal Youtube clipje meebedacht, maar dan doet je internet het niet. Ja daar sta je dan. Omdat je dan jezelf hebt voorbereid, kennis hebt ga je toch door. Je improviseert als het ware omdat je dit eerder hebt meegemaakt of ingecalculeerd hebt dat er iets mis kan gaan. Dit doe je dan op basis van je ervaring. Maar hoe verhoudt zich dit dan tot fotografie?

 

Improviseren in fotografie

Laat ik beginnen met een voorbeeld. Vorig weekend ging ik op pad met fotomaatje en vriend Maarten Takens. We hadden ons van te voren bereid. Een appartementje gehuurd, adres opgeschreven en van te voren de omgeving verkend via Google en Flickr. Ook zorgvuldig het weerbericht bestudeerd en we wisten dat het regenachtig zou zijn. Ter plaatse bleek het met die regen wel mee te vallen, maar de contrasten in de lucht ontbraken. Dus eigenlijk ideale omstandigheden om in het bos te fotograferen (mooi gelijkmatig licht, zonder harde schaudwen). Op zich prima voorbereid. Tot dusver niets te improviseren :-)

 

Goed voorbereid, maar....

We besluiten om het bos in te lopen en een wandeling te maken, we hebben zelfs een gedetailleerde wandelkaart :-O

Naarmate we verder wandelen en lager in de kloof komen, wordt het licht als snel minder en dus donkerder. We komen wel bij een mooi beekje. We hebben alles bij ons behalve ons statief. We vinden een perfect plekje, bruggetje, beekje en kleuren. Dus wij foto's maken, maar ja het mooiste is dan om een lange sluiterijd te kiezen. ND filter is aanwezif, polarisatiefilter ook. Maar ja hoe gebruik je dat, als je camera idealiter op een statief moet staan. Ik kies ervoor om mijn monopod strak tegen de brug aan te zetten, voet er tegen aan en 10 sec. ontspanningsfunctie in te schakelen. Maarten (ook nog eens zonder schoenen met goed profiel) vind een afgezaagde paal waarop hij stabiel zijn camera kwijt kan. Kortom, we improvsieren ter plaatse met als resultaat bovenstaande foto.

 

Kennis en ervaring 

Een ander voorbeeld is de volgende dag. We hebben een prachtige plaats gevonden om een herfstopname te maken. Maar op dat moment zijn de herfstkleuren fantastisch maar de lucht is contrastloos en niet aansprekend. Dan kun je ten koste van alles die lucht in je opname meenemen, maar omdat je het bos en de herfstkleuren en het kasteel correct wil belichten wordt die lucht haast wit. Kortom hoe maak je dan een foto? Op dat moment heb je niet alleen wat aan je kennis, maar wel aan je ervaring en kunt dus improviseren door een iets ander standpunt te kiezen zodat de kleuren en het onderwerp mooi in een gesloten landschap opgaan. En dan krijg je dankzij improviseren dit resultaat! Kortom improviseren, iedereen kan het en doet het en het is veel meer afhankelijk van kennis en ervaring, dan dat je creatief bent. Je creativiteit heb je pas nodig om ook daadwerkelijk het te doen op een andere manier.